1918 – Odzyskanie niepodległości przez Polskę | Historia jest historią ludzkich sumień – Mobilnie przez Polskę w okresie dążeń niepodległościowych

Rzeczpospolita Polska została powołana do istnienia z listopadzie 1918 roku, w wyniku niezwykle złożonego i długotrwałego procesu. Odrodzenie Polski nastąpiło po 123 latach zaborów, po upadku trzech mocarstw rozbiorowych.

Zanim w 1918 roku przyszła długo wyczekiwana niepodległość, przez cztery długie lata trwała Wielka Wojna. W swoich początkach nie miała on nic wspólnego z problemami polskimi, ale wybuch działań wojennych przyniósł nadzieję. Zaborcy Polski stanęli naprzeciwko siebie, łamiąc swą dotychczasową solidarność, zaś sami Polacy stanęli przed dylematem, po której stronie konfliktu się opowiedzieć. W rezultacie wytworzyły się stronnictwa prorosyjskie i proaustriackie.

Zobacz więcej...

Orientację prorosyjską reprezentowali ludzie związani z Ligą Narodów i Narodowa Demokracją z Romanem Dmowskim na czele. Za głównego przeciwnika uznawali oni Prusy. Koncepcja proaustriacka narodziła się w oparciu o Polską Partię Socjalistyczną z Józefem Piłsudskim na czele. Z powodu szerszej autonomii w Galicji, planowali oni wprowadzenie własnych sił zbrojnych do Królestwa Polskiego, a następnie wybuch powstania przeciwko Rosji.

Niestety, z powodu podziałów, dla setek tysięcy Polaków zmobilizowanych do armii państw zaborczych wojna miała charakter bratobójczy. Działania wojenne przyczyniły się do ogromnych zniszczeń materialnych, a setki tysięcy osób zmusiły do opuszczenia swych domostw. W trakcie działań wojennych ponad milion Polaków zostało rannych, w tym blisko połowa – śmiertelnie.

Kampanię na froncie wschodnim rozpoczął Józef Piłsudski. 6 sierpnia 1914 r. Po proklamowanie fikcyjnego Rządu Narodowego grupa strzelców przekroczyła granicę austriacko-rosyjską, z bronią w ręku wkraczając na teren zaboru rosyjskiego. Wkrótce w Galicji zaczęto formować Legiony Polskie.

5 listopada 1916 r. cesarze Niemiec i Austrii proklamowali odrodzenie państwa polskiego na ziemiach odebranych Rosji. Mimo początkowej euforii deklaracja szybko rozczarowała Polaków. Nie określone zostały bowiem granice państwa polskiego, ani kwestie osoby przyszłego monarchy. Dla wszystkich stało się jasne, że chodziło jedynie o pozyskanie polskiego rekruta.

W tym czasie powstały początki organizacji państwa w postaci Tymczasowej Rady Stanu pełniącej funkcję rządu.

Z powodu odmowy złożenia przysięgi wierności państwom centralnym, w 1917 roku Legiony Polskie zostały rozwiązane. Legionistów uwięziono w obozach, a sam J. Piłsudski został internowany w więzieniu wojskowym w dawnej twierdzy w Magdeburgu.

Gdy w wyniku kończącej się wojny za Zachodzie, nastąpił rozpad Austro-Węgier, uwolniony przez Niemców Józef Piłsudski przyjechał do Warszawy.

11 listopada 1918 r. przejął z rąk Rady Regencyjnej pełnię władzy cywilnej i wojskowej przyjmując funkcję Naczelnika Państwa.

Wraz z nadejściem niepodległości, Rada Regencyjna wydała dekret o przejęciu władzy zwierzchniej nad wojskiem i zalecała natychmiastowe zaprzysiężenie. Żołnierze do tej pory zmobilizowani do armii państw zaborczych, zostali przyjęci w szeregi Wojska Polskiego. Tak było z Karolem Wojtyłą seniorem – przyszłym ojcem papieża. Od 1900 roku jako mieszkaniec Galicji i poddany cesarza Austrii zobowiązany był do służby w cesarsko-królewskiej armii. Po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości służył w wojsku polskim i został oficerem 12 Pułku Piechoty Ziemi Wadowickiej. Mały Lolek niejednokrotnie uczestniczył razem z Ojcem w uroczystościach państwowych.